Het verhaal van Deurne
In het ‘Verhaal van Deurne’ vertellen we de geschiedenis van Deurne in volgorde van tijd. We laten zien welke belangrijke gebeurtenissen en ontwikkelingen onze gemeente hebben gevormd. Door deze verhalen te verzamelen, krijgen we een goed beeld van ons erfgoed. Dit helpt ons om te begrijpen welke kansen er zijn voor het behoud en gebruik van historische plekken. Daarnaast maken we met deze informatie keuzes tussen verschillende onderwerpen en plannen. Zo zorgen we ervoor dat ons erfgoed een plek krijgt in de toekomst van Deurne.
Opzet
De verhalen die we kiezen, zijn nauw verbonden met het waardevolle erfgoed dat nog steeds in Deurne te vinden is. We noemen deze thema’s ‘verhaallijnen’. Binnen elke verhaallijn werken we een aantal belangrijke verhalen uit die bij die tijd horen. Sommige verhalen komen in meerdere verhaallijnen terug, omdat ze door de hele geschiedenis van Deurne belangrijk zijn geweest.
Verhaallijnen
De prehistorie en vroege geschiedenis van Deurne: in harmonie met het landschap (tot 1150 na Chr.)
De eerste bewoners van het gebied dat nu Deurne heet, waren erg afhankelijk van wat het landschap aan mogelijkheden bood. Al meer dan 35.000 jaar geleden waren er mensen in dit gebied, lang voordat de moderne mens hier leefde. Ongeveer 6.000 jaar geleden begonnen mensen met landbouw en vestigden ze zich op vaste plekken. Aan het einde van deze periode kregen machtige, verre abdijen, zoals die van Echternach, land in Peelland.
Dynamisch Deurne: veranderingen in de late middeleeuwen (1150 – 1550 na Chr.)
In de late middeleeuwen veranderde er voor de Deurnenaren heel veel. De bevolking groeide sterk en Deurne werd onderdeel van het graafschap Rode en later het hertogdom Brabant. De invloed van steden en handel werd voor iedereen voelbaar. Het patroon van oude dorpen en kleine gehuchten zoals we dat nu nog kennen dateert uit deze tijd.
Divers Deurne: een tijd van diversiteit, standsverschillen en industrialisering (1550 - 1850)
De bevolkingsgroei vanaf de late middeleeuwen zorgde voor een grotere kloof tussen arm en rijk. Er werden kastelen en later ook kleinere landhuizen gebouwd, maar ook ontstond een groep van boeren in kleine lemen huisjes. In de dorpen woonden rijke kooplieden, maar ook arme arbeiders die in kleinschalige fabriekjes werkten. Deurne kende onder meer vroege steen-, aardewerk- en textielindustrie.
Defensief Deurne: verdedigen in en met de Peel (1200-1991)
De ligging van Deurne bij de Peel was altijd belangrijk voor de verdediging. Dit zie je aan de kastelen, blokhuizen en landweren die vaak bij de weinige wegen door de Peel staan. De Peel-Raamstelling is de nieuwste verdedigingslinie in de Peel. Er zijn veel sporen en verhalen over deze militaire geschiedenis.
Boeren en turfsteken in Deurne: werken voor de kost (1200-heden)
De geschiedenis van Deurne is al bijna 6.000 jaar verbonden met boeren. Er zijn veel resten van oude boerderijen en landschappen, zowel onder de grond als boven de grond. De meeste bovengrondse resten zijn van na de 12e eeuw. Mensen hebben hier ook turf gestoken, zowel met de hand als met machines. Dit gebeurde maar kort in de lange geschiedenis van Deurne. Ook hiervan zijn nog sporen in het landschap te zien.
Rooms en stedelijk Deurne: het dorp krijgt stadse trekken (1800-heden)
Kleine middeleeuwse dorpen in Deurne groeiden langzaam uit tot belangrijke plekken voor de omgeving. Veel gebouwen, zoals kerken, kloosters en scholen, laten dit zien. Kleine gehuchten werden nieuwe dorpen, zoals Neerkant. Door de turfwinning ontstond ook Helenaveen. In de 20e eeuw groeiden vooral Deurne en Liessel verder en lieten waardevolle sporen achter.